Η Τρομακτική Τσάϊκα και οι Διακοπές στο Κρασνοβισέρσκ

Ένα αυτοκίνητο που δεν θα ήθελες να δεις έξω από την πόρτα σου..

Όταν ο βαρεμένος ο Στήβεν Κίνγκ έκατσε το ΄83 να γράψει το "Christine", προφανώς δεν είχε υπ’ όψη του ότι στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν αυτοκίνητα πολύ πιό τρομακτικά, από εκείνην την παλιά κόκκινη Πλύμουθ, που αμέσως την έκανε και ταινία ο Κάρπεντερ κι έσπασε τα ταμεία. Εδώ θα έπρεπε να έχεις έρθει Στήβεν, να δεις εσύ τον στραβούλιακα τον γέρο, ενενήντα χρονώ κούρβουλο, μέσα στον σκαραβαίο, να σκορπίζει τον όλεθρο στην άσφαλτο, να δεις την ξανθιά τη μαλάκω, με το κινητό στ΄αυτί να τσακώνεται με τον γκόμενο και ταυτόχρονα να θερίζει μηχανάκια, να δεις καθυστερημένους ταρίφες να σταματάνε όπου γουστάρουνε κι άλλα τέτοια αιμοβόρα. Αυτά είναι ρε τρομακτικά αυτοκίνητα, όχι η Christine. Να παραδεχτούμε όμως, ότι ο Στήβεν Κίνγκ είναι πολύ φευγάτος, καθώς κι ότι ο Κάρπεντερ ξέρει ο κερατάς να φτιάχνει υποβλητική ατμόσφαιρα. Κατά τα λοιπά, στοιχειωμένα αμάξια και λοιπά φούμαρα, είναι σκέτες ανοησίες, να τις λέμε στον Κλήδονα, να καλαμπουρίζουμε.

Μη φοβάσαι, δεν είναι δα στοιχειωμένη η Κριστινάρα κι ας αναβοσβήνει τα διπλά φανάρια από μόνη της. Απλά, σου κάνει σήμα, μπας και προσέξεις, πόσο σπουδαίο αμάξι είναι. Καναδέζικη Πλύμουθ Φιούρυ, μοντέλο του ΄58, τρεις χιλιάδες δολλάρια τιμή λιανικής τότε, με όλη την αύρα της εποχής του ψυχρού πολέμου, αλλά και της γέννησης του rock n/ roll, με χρωμιωμένο μούτρο, διαβολικό όσο δεν πάει και με ήχο μηχανής τριακοσίων αλογάτων, μελωδία της ευτυχίας και συμφωνία για οκτώ πιστόνια, δεκάξι βαλβίδες και τέσσερα διπλά καρμπυρατέρ, σε φα μείζονα. Αυτά ήταν αμάξια ρε. Τα παλιά αμερικάνικα, η Σέβυ Ιμπάλα, η Κάντιλακ Ελντοράντο, οι παλιές Κράϊσλερ και Πόντιακ, η Φορντ Μάστανγκ πιο μετά, αλλά και τα πανέμορφα Ευρωπαϊκά, η Μερτσέντες Αντενάουερ, η Παγόδα έπειτα, η Τάργκα 911 της δεκαετίας του ΄60, καμμιά Τζάγκουαρ Ε-type, τέτοια.

Όχι αυτά τα αδελφίστικα που βγάζουνε σήμερα, με τα χαρτονένια αμαξώματα, τις παθητικές ασφάλειες για παθητικούς ομοφυλόφιλους, τους οικολογικούς κινητήρες του κώλου -ναι, τους έπιασε άξαφνα ο πόνος για τον πλανήτη- τις οθόνες πίσω, να βλέπουνε μίκυ-μάους τα βουτυρόπαιδα -λες και δεν τους φτάνει που αποβλακώνονται όλη μέρα στην τηλεόραση- και με θήκες-ντουλαπάκια-καθρεφτάκια παντού, λες κι είναι νεσεσσεράκια/μπιούτυ κέϊς για φιλάρεσκες γκόμενες. Άστους τώρα, τους γιάπηδες, τους μανατζαραίους των αυτοκινητοβιομηχανιών, να κλαίνε και να φιλάνε κατουρημένες ποδιές, μπας και γλιτώσουν το λουκέτο. Και ίσως στο τέλος να καταλάβουνε ότι καιρός είναι να γυρίσουνε στα παλιά τα σχέδια και να ξαναβγάλουνε για τον κόσμο αμάξια της προκοπής, με σίδερο, χρώμιο και πολλά κύλινδρα κι ένα σκέτο ράδιο μέσα -αυτό αρκεί- και ν’ αφήσουνε κατά μέρος τις παπαριές και τα γκατζετάκια, τις σιντιέρες, τα mp3 τις οθόνες lcd κι όλες αυτές τις κινέζικες αηδίες, για τα πανηγύρια. Τέλος πάντων, ας μην αρχίσω τώρα, διότι δεν θα σταματήσω ποτέ. Θα τα πούμε κι αυτά, όταν έρθει η ώρα. Πάμε στο θέμα μας.

Έλεγα λοιπόν ότι εγώ, αν ήμουνα ο Κινγκ κι ήθελα να γράψω για το πιό τρομακτικό αμάξι που μπορεί να βάλει ο νούς του ανθρώπου, για άλλο αμάξι θα έγραφα. Θα έγραφα για μια ρώσσικη λιμουζίνα, που τη λέγανε Chaika. Ναι,ναι,ναι όπως τ΄ακούς, ρώσσικη -σοβιετική- λιμουζίνα της δεκαετίας του ΄50. Αμ τί νόμιζες ; Ότι μόνο Lada έβγαζε η ΕΣΣΔ ; Λάθος, φίλε. Μωρέ, έβγαζε και λιμουζίνες και μην ακούσω τίποτε χαζοσυνειρμούς για Αλβανούς τουρίστες. Μάλιστα κύριέ μου, η Τσάϊκα του ’59, ήταν ένα καταπληκτικό αυτοκίνητο, για την εποχή του. Θηριώδες μοτέρ, οκτακύλινδρο βε, των πεντέμισυ λίτρων, δύναμη στα διακόσια άλογα, κτηνώδης ροπή, αυτόματο κιβώτιο, βαρύ δύο τόννους και βάλε, τίγκα στο χρώμιο, πανέμορφο. Πολλοί λένε ότι έμοιαζε με την Packard Patrician, του ’55, αλλά δεν βλέπω ομοιότητα. Να μη σου πω ότι πιο πολύ έμοιαζε με την Κριστινάρα του Κάρπεντερ, που λέγαμε πιο πάνω. Σίγουρα, ακολουθεί πιστά τις τυπικές σχεδιαστικές γραμμές αμερικάνικης λιμουζίνας της δεκαετίας του ’50, όμως η Chaika GAZ13 είναι ξεχωριστό αμάξι. Μια Τσάϊκα. Κατασκευαζόταν απαράλλακτη για είκοσι ολόκληρα χρόνια, εκεί δίπλα στο Βόλγα, στο εργοστάσιο του Γκόρκυ, που τώρα πιά το λένε Νίζνυ Νοβγκορόντ, ώσπου αντικαταστάθηκε από την αναβαθμισμένη διάδοχο, την GAZ14, που δεν είχε και πολλές διαφορές από την προκάτοχό της, εδώ που τα λέμε.

Η Τσάϊκα του ΄59. Το ΄59 Ο Κάστρο πήρε την Κούβα, πετώντας στην θάλασσα τον Μπατίστα (όχι τον Ντανιέλο ρε, τον Φουλγκένσιο). Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν στη λύση του Κυπριακού και όπως θα είδες, το έλυσαν πολύ ωραία, εν συνεχεία. Ο Αντρέας ο Παπανδρέου γύρισε στην Ελλάδα, ο Χρουστσώφ επισκέφτηκε τις ΗΠΑ και ο Αϊζενχάουερ την Αθήνα, οι Ρώσσοι κάρφωσαν την κόκκινη σημαία στη σελήνη, οι Γάλλοι τα βρήκαν μπαστούνια στην Αλγερία, ο Μακάριος έγινε Πρόεδρας στην Κύπρο και η Γκάντι στην Ινδία κι ο Ελύτης κυκλοφόρησε το «Άξιον Εστί».

Η Τσάϊκα του ΄59. Ένα αυτοκίνητο προορισμένο για λίγους. Τιμή λιανικής πώλησης : Μηδέν ρούβλια. Αυτό το αμάξι δεν πωλείτο. Απλώς παραχωρείτο σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Κάπου τρεις χιλιάδες κομμάτια κυκλοφόρησαν, όλα κι όλα, κατά το διάστημα παραγωγής του μοντέλου. Για μέλη του Κόμματος, επιστήμονες, αστροναύτες, ακαδημαϊκούς και εν γένει εξέχουσες σοβιετικές προσωπικότητες. Εννοείται, προσωπικότητες που τα είχαν καλά με το καθεστώς, διότι εάν τύχαινε να υποπέσεις σε δυσμένεια, τότε κλάφτα Χαραλάμποβιτς και το αρνί που μου ‘δωκες, να μου το πάρεις πίσω. Σου αφαιρούσαν και την Τσάϊκα, σου αφαιρούσαν και το σπίτι, σου αφαιρούσαν και τα βιβλία και τα χειρόγραφα, σου αφαιρούσαν και την κομματική σου ταυτότητα, με λίγα λόγια σου αφαιρούσαν τη ζωή σου όλη, που ’ναι ένα τσιγάρο, που δεν το γουστάρω κι όμως το φουμάρω.

Έμπαιναν μια νύχτα οι περίεργοι στο τσαρδί σου και σε ρωτούσαν : «-Σας αρέσει εδώ στη Μόσχα, ταβάριτς;» «-Ασφαλώς και μου αρέσει, Μοσχοβίτης είμαι άλλωστε» «-Ε, τότε πολύ κρίμας (sic) σύντροφε, διότι σήμερα μετακομίζεις» «-Α, ναι ;», ρωτούσες εσύ, παραξενεμένος. «-Και για πού, με το καλό ; Κάπου κοντά φαντάζομαι, ε;» «-Ω, μα ναι, πολύ κοντά, σύντροφε. Ίσαμε το Ιρκούτσκ, πέντε χιλιάδες χιλιόμετρα από δω χάμω, μόνο τέσσερις μέρες με το τραίνο, δυό βήματα, σα να λέμε». Και πάλι, τυχερός ένοιωθες. Το Ιρκούτσκ είναι μεγαλούπολη, όχι κάνα κωλοχώρι μες στη στέππα. Κανονικά, θα πρέπει να πεις κι ευχαριστώ, από πάνω. «–Σπασίμπο, σύντροφοι». «Πατζαλούστα ταβάριτς, δεν κάνει τίποτις, απ’ το Θεό !». Σε πηγαίνανε λοιπόν μέχρι το Ιρκούτσκ, να τουρτουρίζεις το Γενάρη, στους μείον είκοσι και ν’ αναπολείς την πρωτεύουσα με τον Μόσχοβα, την Τσάϊκα των πεντέμισυ λίτρων με την υπέροχη κύλιση στην άσφαλτο και την ωραία Ανούσκα που άφησες ξοπίσω, με την υπέροχη κύλιση στα σεντόνια.

Ακόμη όμως να εξηγήσουμε για ποιόν λόγο η Τσάϊκα ήταν το πιο τρομακτικό όχημα, στην ιστορία της αυτοκίνησης. Επίτηδες το καθυστερώ, για σασπένς. Να πούμε κατ’ αρχήν ότι έβγαινε μόνον σε μαύρο χρώμα. Όχι σαν κάτι ροζ και φυστικί Κάντιλακ κονβέρτιμπλ, που είχαν τ’ αμερικανάκια ροκενρόλλερς, με τις γκόμενες με τα φουρώ στο πίσω κάθισμα. Όχι. Η Τσάϊκα ήταν πάντα μαύρη, σαν τη νύχτα. Αλλά δεν ήταν γι αυτό τρομακτική. Τον τρόμο τον έσπερνε για άλλο λόγο : Επειδή την Τσάϊκα την χρησιμοποιούσε η KGB, για τους υπηρεσιακούς της σκοπούς. Γι αυτό.

Φαντάσου τώρα, να ‘ναι λέει η νύχτα παγωμένη, απ’ αυτές τις διάσημες λευκές της Μόσχας και ν’ ακούς να ζυγώνουν οι λαστιχάρες, τρίζοντας ανατριχιαστικά πάνω στον πάγο, μέχρι να σταματήσουν ακριβώς όξω απ’ το σπίτι σου, που δεν είναι σπίτι σου δηλαδή, του κράτους είναι, αλλά τέλος πάντων. Να σβήνεις εσύ το φως, να κρυφοκοιτάς πίσω απ’ την κουρτίνα και ν’ αντικρίζεις το μαύρο εξάμετρο θηρίο, ν’ αντακλά το λιγοστό φως του δρόμου πάνω στους χρωμιωμένους προφυλακτήρες. Και μετά, να ανοίγουν οι πόρτες και να ξεμπουκάρουν τέσσερις τύποι, απ΄αυτούς με τα βαριά σκούρα παλτά και τ’ αυτιά χωμένα στα γκρίζα γούνινα κασκέτα, ουσάνκα από αυθεντική ζιμπελίνα. Άσε, μην το ψάχνεις, Καγκεμπίτες είναι οι τύποι, φωνάζουν από χιλιόμετρο. Κι έτσι και χτυπήσουν το δικό σου το κουδούνι, την έχεις άσχημα. Μακάρι να χτυπήσουνε του διπλανού, του αχώνευτου.

Όμως, δεν χτυπούν το κουδούνι του αχώνευτου. Βαράνε επίμονα το δικό σου κουδούνι και τώρα πρέπει ν’ ανοίξεις. «Το Σπαθί και η Ασπίδα», οι άγρυπνοι φρουροί του Καθεστώτος είν’ εδώ. Το Κράτος είναι εδώ, ενωμένο-δυνατό. Ετοιμάσου, ήρθε η ώρα. Η ώρα σου. Και ιδού τώρα η αφεντιά σου, θρονιασμένος μες στην Τσάϊκα, στο πίσω κάθισμα -ποιός τη χάρη σου- να σε κουβαλάνε πακέτο στα γραφεία, για τα περαιτέρω. Ξέρεις τώρα, πέμπτη ντιρεκτίβα του Αντρόποφ, εντοπισμός και συντριβή των διαφωνούντων. Καλά να τα πάθεις, αφού ήθελες να μου είσαι με τους διαφωνούντοι. Άντε τώρα, να σε βγάλουνε και «Δημόσιο Κίνδυνο υπ’ αριθμόν Ένα», να δω μετά πώς θα καθαρίσεις. Όλους Δημόσιους Κινδύνους υπ΄ αριθμόν Ένα, τους βγάζει ο Αντρόποφ και γι αυτό θα γίνει γρήγορα Γενικός Γραμματέας του Κόμματος. Η παραγωγικότητα ανταμείβεται.

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, Δημόσιος Κίνδυνος υπ΄ αριθμόν Ένα. Οκτώ χρόνια Σιβηρία. Πήρε και Νόμπελ, αλλά και σιγά να μην το παρέλαβε. Πολύ ενοχλητικός τύπος. Δρόμο. Αφαίρεση υπηκοότητος.

Αντρέι Ζαχάρωφ, Ομοίως, Δημόσιος Κίνδυνος υπ΄ αριθμόν Ένα. Κορυφαίος πυρηνικός φυσικός. Στενοχώρια μας. Νόμπελ Ειρήνης. Σιγά τα ωά. Δρόμο κι αυτός. Εκτοπισμός στο Γκόρκυ, να βλέπει πως φτιάχνουνε τις Τσάϊκα..

Γιούρι Φιοντόροβιτς Ορλόφ. Κι αυτός υπ’ αριθμόν Ένα. Πυρηνικός φυσικός, δεν μας νοιάζει. Πήξαμε στους φυσικούς. Καθηγητής Πανεπιστημίου, δεν μας νοιάζει. Αυθεντική ιδιοφυϊα, δεν μας νοιάζει. Ανακατεύεται με τ’ ανθρώπινα δικαιώματα, αυτό μάλιστα, μας νοιάζει. Τρία χρόνια εξορία στην Αρμενία, μυαλό δεν έβαλε. Υπ’ αριθμόν Ένα, ασυζητητί. Άλλα δέκα χρόνια στο σιβηριανό γκουλαγκ και βλέπουμε.

Βαρλάμ Σαλάμωφ. Συγγραφέας, ποιητής, διανοούμενος. –Τι θα πεί δηλαδή «διανοούμενος» ; -Αγύριστο κεφάλι θα πει. Αυτό θα πεί. Υπ’ αριθμόν Ένα και αυτός, με τα τσαρούχια. Τρία χρόνια καταναγκαστικά έργα στο Κρασνοβισέρσκ, μυαλό δεν βάζει, άλλα δεκατέσσερα χρόνια στην Κολύμα, μπας και βάλει, που δεν το βλέπω.

Όμως, για μια στιγμή ρε παιδιά, για ώπα ! Κάτι δεν πάει καλά εδώ πέρα. Δεν γίνεται αδελφέ μου να είναι όλοι αυτοί οι τύποι «υπ’ αριθμόν Ένα». Κάποιος –δεν ξέρω ποιός - πρέπει να είναι ο «υπ’ αριθμόν Ένα», ο επόμενος «υπ’ αριθμόν Δύο» και ούτω καθ’ εξής. Όχι τίποτ’ άλλο, αλλά για να τους ξεχωρίζουμε. Είναι και πολλοί βλέπεις, αμέτρητοι, θα χάσουμε τον λογαριασμό στο τέλος.

Μητερούλα Ρωσσία ξύπνα, οι Πατερούληδες σου τρώνε τα παιδιά σου. -Πώς είπες ; -Έχεις πολλά τέτοια παιδιά και δε σε νοιάζει ; -Εμ, δεν έχεις κι άδικο. Βάρδα μόνο μη σου τελειώσουνε και να δω μετά τι θα κάνεις.

Καλά, παράτα τους τώρα αυτούς. Ο καθένας φτιάχνει την τύχη του. Εμείς, για αμάξια λέγαμε. Σωστά. Λοιπόν, που λες, η Τσάϊκα ήταν τόσο φοβερή, που ο Νικήτας ο Χρουστσώφ την προτιμούσε από την υπέρτατη λιμουζίνα, την ZiL του Γενικού Γραμματέα του Κόμματος. Αυτό ακριβώς ήταν οι ZiL, τα επίσημα αμάξια των σοβιετικών ηγετών, μια ολόκληρη κλάση πάνω κι από τις Τσάϊκα, ακόμη. Ο Στάλιν είχε Zil. Ο Μπρέζνιεφ είχε Zil. Όλοι είχαν ZiL. Aκόμη και σήμερα βγαίνουν, μέχρι κι ο Πούτιν διαθέτει δυό-τρείς, να του βρίσκονται. Σπουδαίο αμάξι κι αυτό. Εξάλιτρο, κτήνος σκέτο. Κλασσική αντιγραφή βέβαια, σχεδιαστικά και μηχανολογικά, των αμερικάνικων limos, αλλά αυτό δεν είναι κακό, το αντίθετο μάλιστα. Εγώ πάντως γουστάρω.

Τα υπόλοιπα αμάξια, θα τα ξέρεις. Κατ’ αρχήν, ήταν τα Βόλγκα, τ’ αμάξια της νομενκλατούρας, της ανώτερης κάστας. Καμμιά σχέση βέβαια με Τσάϊκα και ZiL, αλλά και πάλι, το να βρίσκεσαι πίσω απ’ το τιμόνι ενός Βόλγκα μαρτυρούσε ότι είσαι κάποιος, όχι παίξε-γέλασε. Κάποιος σημαντικός. Ίσως κάποιος γραμματέας του Πολιτμπιρώ. Ίσως κάποιος Λαϊκός Κομισάριος. Ίσως κάποιος ρουφιάνος. Κάτι πολύ σπουδαίο πάντως. Κι όλοι παραμέριζαν για να περάσεις.

Από κάτω, στην ιεραρχία, ήταν τα μουλάρια τα Μόσκβιτς, αμάξια για την πλέμπα, αλλά κι αυτά, για να τ’ αγοράσεις, έστω κι αν είχες μαζέψει τα ρούβλια (δεν πρόσφεραν 72 δόσεις οι σοβιετικοί, όπως εμείς), έπρεπε να μπεις σε ατέλειωτη λίστα αναμονής. Το φαντάζεσαι ; Λίστα αναμονής για ένα Μόσκβιτς. Ε, αυτό πάει πολύ.

Και τέλος, υπήρχαν τα Lada, βασισμένα στο παλιό Fiat 124, του ’66. Μιλάμε για τρομερή τεχνολογία, δηλαδή. Πάντως, μία χαρά τα πήγαιναν στις εξαγωγές κι αντέχουν ακόμη, τα δόλια. Μέχρι και ΚΤΕΟ περνάνε, ο Θεός κι η ψυχή τους με ποιόν τρόπο. -Ελληνικό ΚΤΕΟ, έτσι ; Όχι γερμανικό. Για να μην παρεξηγούμεθα.

-Πώς είπες ; -Βρίσκεις κάπως αλλόκοτο το γεγονός ότι μια σοβιετική κοινωνία, ίσων -εξ ορισμού- μεταξύ τους πολιτών, καθιέρωνε μια τέτοια διάκριση, άλλος δηλαδή να κυκλοφορεί με τη λιμουζίνα, άλλος με το χλιδάτο, άλλος με το σαραβαλάκι κι οι υπόλοιποι, οι πολλοί, με το πεζώ-δύο ;

-Χαχαχα, πολύ καλό, το άλλο με τον Τοτώφ το ξέρεις ;