Η Δίκη τού Βαθρακομάτη

Ήταν λοιπόν ο άμοιρος στον αγρό και μάζευε ραδίκια. Τον εμπόδιζε βέβαια η κοιλάρα του στο σκίψιμο, καθότι το έτσουζε τακτικά ο οινόφλυξ μαζί με τον άλλον τον μπεκρούλιακα τον Αλκιβιάδη. Καλούτσικα τα κατάφερνε, όμως, παρά τα χρονάκια του. Κόντευε τα εβδομήντα. Παράπονο δεν είχε. Καλά την είχε βολέψει μέχρι τώρα.. Αν και κοιλαράς, κουτσομούρης (απ’ αυτόν πήρε τ’ όνομά της η κουτσομούρα) και βαθρακομάτης, και σε τσιμπούσια τον καλούσαν (συμπόσια τα λέγανε τότε οι αριστοκράτες) και σε κάτι ξενύχτια φιλολογικά , όπου στα διαλείμματα τσίμπαγε τον κώλο καμιάς εταίρας. Υπήρχαν, βέβαια και ατυχήματα ενίοτε, ιδίως μετά το σερβίρισμα άκρατου οίνου υπό του σουρωμένου οινοχόου, όπου, συνεπικουρούντος και του μισοσκόταδου, μπορούσες να μπερδέψεις τον κώλο της Ασπασίας με αυτόν του Πλάτωνα ,αλλά τότε αυτά δεν παρεξηγιόνταν. Ίσα, ίσα που το γλεντούσαν κιόλας.
Πάνω που λες που τίγκαρε το δεύτερο σακί ο πορνόγερος, να σου τρεις κουτσαβάκηδες τον ζυγώνουν.
-Κοίτα , τι σου έχω, σάψαλο! ,του τη χώνεται ο πρώτος. Κάπου τον είχε πάρει το μάτι του αυτόν. Έγραφε στιχάκια σε κάτι σκυλούδες , στην Άντζελα και στην Έφη. Επισήμως δήλωνε ποιητής. Θυμήθηκε και τ’ όνομά του. Μέλητο τον έλεγαν.
Τους άλλους δυο δεν τους ήξερε. Μετά κατάλαβε πως τους είχε φέρει για μάρτυρες. Τότε τους έλεγαν κλητήρες. Μετά γίνηκαν και δημόσιοι υπάλληλοι.
-Πρόσκληση!
Περίεργη εποχή. Όταν ήθελε ο άλλος να σου πει «θα σου κάνω μήνυση», έλεγε «θα σου κάνω πρόσκληση». Η απάντηση έκτοτε παρέμεινε αναλλοίωτος ,παρά το διάβα των αιώνων. Ο απειλούμενος απαντούσε το ίδιο και τότε. «Θα μου κλάσεις τ’ αρχίδια!»
Το ίδιο φέρεται ν απήντησε κι ο Σωκράτης, διότι περί αυτού επρόκειτο.
-Σε τέσσερις μέρες θα τα πούμε, σκατόγερα, που θα παραδώσω τη γραφή στον άρχοντα!, απήντησε ο Φοίβος της εποχής.
Τη διάβασε τη γραφή μετά τετραήμερο ο άρχοντας. Κάλεσε και το Σωκράτη να συντάξει την αντιγραφή του. Η λέξη τότε δεν σήμαινε το σκονάκι ,αλλά την αντίκρουση της γραφής. Μην κοιτάτε που σήμερα τα έχουμε ξεφτιλίσει όλα.
Πάει την αντιγραφή του ο Σωκράτης, κάθεται και μελετάει ο άρχων , του έρχεται κι ένα ραβασάκι από τους τότε κυβερνώντες ,«παράπεμψέ τον» ,έλεγε, τί να κάνει ο Σανιδάς της εποχής, του τραβάει μια παραπομπή σε δίκη τού έρμου τού Σωκράτη.
Ευτυχώς που δεν έκανε και ψοφόκρυο τη μέρα της δίκης γιατί θα πήγαινε πριν την ώρα του ο σοφός. Γιατί τότενες τα δικαστήρια ήταν υπαίθρια. Βρίσκανε ένα χωράφι και του βάζανε ένα ξύλινο φράχτη για να μην μπουκάρουν εύκολα οι θεατές και γίνει της πουτάνας. Στήνανε και κάτι τάβλες μακριές μέσα , μην τους φάει η ορθοστασία τους δικαστές. Υπήρχε και Πρόεδρας με γραμματέα. Άνδρα φυσικά για να μην κολάζεται ο Πρόεδρας κι αποσπάται η προσοχή του. Δεξιά κι αριστερά τής έδρας τού Πρόεδρα ήταν τα καθίσματα των αντιδίκων. Όχι στο ίδιο ύψος με τού Πρόεδρα. Είπαμε , δημοκρατικοί οι Αρχαίοι, αλλά μην το χέζουμε και το πράμα. Προ της έδρας τού Προέδρου υπήρχε κι ένα βήμα για ν’ αγορεύουν οι ρήτορες. Περιέργως, εκ των γνωστών ρητόρων της εποχής, ουδείς έφερε το όνομα Γιωργάκης……..

Αντί να χτυπάει την κουδούνα ο Πρόεδρας, «άρχεται η συνεδρίασις», το σήμα εδίδετο με φαγοπότι. Τράβαγαν μια θυσία οι αρχαίοι προ της διαδικασίας, ντερλίκωναν τα κοψίδια οι δικαστές και μετά ανοίγανε το μαγαζί.
Τα δικαστήρια ήταν ορκωτά τότε. Αποφάσιζαν δηλαδή οι πολίτες που επελέγοντο με κλήρωση. Και κανείς τους δεν την έκανε κοπάνα γιατί θα έχανε τα κοψίδια. Όχι σαν σήμερα που τους αφήνουν ξενηστικωμένους κι όλοι τρέχουν στους γιατρούς, να πάρουνε κάνα χαρτί να τη σκαπουλάρουν. Κι ήταν και μπόλικοι, π’ ανάθεμά τους. Πεντακόσιοι και ένας. Ο μονός. Άρα, ισοπαλία δεν υπήρχε. Σοφοί οι αρχαίοι!.
Κι αναπληρωματικούς είχανε. Καμιά κατοσταριά. Κι αυτούς τους ταΐζανε για να μην λακίσουν. Αν τύχαινε, βέβαια, να λιποθυμήσει κάνας τακτικός, ο κατηγορούμενος έκανε την προσευχή του. Καθόσον ο εξωφυλλαρούχας, μέχρι να τον φωνάξουν ν’ αναπληρώσει τον ξαπλωμένο, είχε κατεβάσει όλα τα υπόλοιπα του τσιμπουσιού συν τις νταμιτζάνες με τον κράσο.
Τις δίκες σαν του Σωκράτη τις ονόμαζαν αγώνες δημοσίους. Καθότι εβλάπτετο το δημόσιο συμφέρον. Σοβαρά πράγματα, δηλαδής. Αν κάποιος σούφρωνε την κότα τού διπλανού και τον πηγαίνανε σε δίκη, η δίκη αυτή λεγόταν αγών ίδιος. Ψιλοπράγματα, δηλαδής.
Σηκωνόταν ο γραμματέας, περιέργως οι γραμματείς τότε, αν και άρρενες, ήταν τουρλοκώληδες, διάβαζε τις αντωμοσίες, τι θα πει τούτο ποτέ δεν το κατάλαβα, και μετά έπαιρνε το λόγο ο κατήγορος. Οι μάρτυρες τού κατήγορου λέγονταν συνήγοροι. Οι συνήγοροι του Μέλητου, του ποιηταρά ντε, ήταν ο Άνυτος, πολιτικός, κάτι σαν τον Μητσοτάκη της εποχής, κι ο Λύκωνας, που το έπαιζε ρήτωρ. Ψεύτες του κερατά, τουτέστιν. Ίσως γι αυτό από τότε τους δικεόρους, υπερασπιστές του κατηγορουμένου, να τους λεν συνηγόρους.
Τους δικαστές τους ονομάτιζαν Ηλιαστές. Κατά την επίσημον εκδοχήν, εκ της Ηλιαίας, ήτις ήτο το πρώτον δικαστήριον. Νεώτερα δεδομένα, όμως, συνηγορούν υπέρ της απόψεως πως τους νταλάκιαζε ο ήλιος και πάθαιναν ηλίαση. Εξ ου και τ’ όνομα!
Δικεόροι δεν υπήρχαν. Μετά εφευρέθη το λειτούργημα. Καθότι επληθύνθησαν τα λαμόγια.
Ούτε αναβολές και λοιπές μαϊμουδιές υπήρχαν. Η δίκη έπρεπε να περατωθεί εντός της ημέρας. Ούτε παράβολα.
Τρεις ώρες μπορούσε ν’ αγορεύει ο κάθε διάδικος. Ήτανε παρλαπίπες οι αρχαίοι. Ο χρόνος εμετράτο δια κλεψύδρας δια του στομίου της οποίας έρεε νεράκι .Κι επειδή ο χρόνος ήταν πολύς , μερικοί διάδικοι το παίζανε και τσαμπουκάδες. Καλούσαν τον αντίδικο ν’ απαντήσει ενώ ο χρόνος έγραφε για πάρτη τους. «Εν τω εαυτού ύδατι», του έλεγαν. Κοινώς, «πάρ’ τα πούστη!».
Το δικαστήριο θύμιζε λίγο από γήπεδο. Αν κάποιος αγορητής δεν έπειθε τους ακροατές, έπεφτε το γιουχάισμα τής αρκούδας. Κάτι σαν μετά από πτώση τού Καραγκούνη.
Στο τέλος ψήφιζαν με κάτι χάλκινα δισκάκια που στη μέση είχαν έναν άξονα. Κρατούσαν τον άξονα με τον δείκτη και τον αντίχειρα, όπως σήμερα φυσάμε τη μύξα μας, κι έριχναν την ψήφο τους στον κουβά. Αν οι περισσότερες ψήφοι ήταν καταδικαστικές , ο κατηγορούμενος καθόταν στον άξονα των ψ. Τον περιλάμβαναν Έντεκα νταβραντωμένοι στους οποίους απηγορεύετο κάθε είδους γενετήσια επαφή για ένα μήνα προ τής δίκης.
Τον κάτσανε που λέτε στο σκαμνί το Σωκράτη με τις κατηγορίες της αθεΐας και τής διαφθοράς τού ήθους των νέων. Κατηγορίες τού κώλου καθώς άλλοι ήσαν οι λόγοι.
«Ήσαν και οι τρεις κατήγοροι φανατικοί δημοκρατικοί. Κατισχύσαντος τού κόμματός των στον εμφύλιο πόλεμο και παλινορθώσαντες το δημοκρατικό πολίτευμα δεν ηνείχοντο τον Σωκράτη να ομιλή με περιφρόνησιν για την δημοκρατία και τον πολύ λαό. Έβλεπαν στο πρόσωπό του τον διδάσκαλο του βιαιοτέρου των Τριάκοντα Κριτία, τον φίλο του ολιγαρχικού Χαρμίδη, τον Αλκιβιάδη τον αχώριστο εταίρο, προσώπων και που την πόλη έβλαψαν με την φιλαρχίαν των και ατομικώς ατομικάς αδικίας πολλάς είχαν κάμει. Ο Σωκράτης κατέκρινε πράγματι το πολίτευμα εκείνο, κατέκρινε την εκλογή των πλείστων αρχόντων της πόλεως με κλήρον, ειρωνεύετο του πολλού λαού την αμάθεια, το άστατο, το παλίμβουλο το ευπαράγωγο απ΄τους επιτήδειους πολιτικούς. Ήτο λοιπόν ολιγαρχικός; Όχι, αλλ’ αριστοκρατικός. Ήθελε διοίκηση της πολιτείας υπό των εξεχόντων σε φρόνηση και ήθος. Ήτο από τους ανθρώπους που ο νους των δημιουργεί ιδανικήν κυβέρνησιν ,αλλά μη δυνάμενοι να την πραγματοποιήσουν, μένουν απροσάρμοστοι προς τους πάντας και τα πάντα. Ο φαιδρός και άκακος χαρακτήρ του, αι γνώσεις του και το σπιθοβόλο μυαλό του τον καθίστων σεβαστό και ανεκτό στας ομαλάς περιστάσεις, στην ταραχώδη όμως αυτή εποχή εθεωρήθη επικίνδυνος δια το καθεστώς και η εμπάθεια δεν εφείσθη ούτε της γεροντικής του ηλικίας».
Συνεχίζεται. Μέρος δεύτερο, το Κώνειο.